Để thấy sự thật, ta phải nhìn thấu bản chất tận cùng của mọi thứ. Mọi thứ tức là thân thể, tâm trí, cái gọi là “ta”, cái gọi là “người khác”, thiên nhiên, văn hóa, tất thảy mọi thứ. Ta cần phải nhìn thấu ra rằng, tất cả mọi thứ đều không thực là thứ gì. Khi người khác khen ta thì lời khen chỉ là lời đơn thuần. Khi họ chê ta thì lời chê cũng chỉ là lời đơn thuần. Lời tự nó không tốt hay xấu, không thực là cái gì; mình cũng không thực là cái gì. Chỉ là những thứ vụt xuất hiện tạm thời trong khoảnh khắc, rồi biến mất. Như cái pháo hoa bay vụt lên, vỡ tung, rồi tan biến. Vậy đó. Được và mất. Ca ngợi và phỉ báng. Thịnh và suy. Hạnh phúc và đau khổ. Đấy là vận hành tự nhiên của thế gian. Bản chất của mọi hiện tượng đời sống đều vốn không có ý nghĩa tốt xấu nào trong tự thân chúng. Chúng đều không thực là cái gì cả.

“Không là gì” không có nghĩa chúng không tồn tại. Mà có nghĩa là tất cả chúng chỉ tạm thời biểu hiện như vậy, không hề có một bản chất bất biến là cái gì đó; chỉ được quy ước tạm trong một khoảng thời gian, trong một bối cảnh cụ thể là cái đó. Trong cái này có cái kia. Vì cái này sinh nên cái kia sinh. Cái này diệt thì cái kia diệt. 

Có khái niệm sáng thì mới có tối.

Có yêu thì mới có ghét.

Có hạnh phúc thì mới có đau khổ.

Mọi thứ đều theo dòng duyên sinh mà chảy trôi liên tục. Không thể ngắt ra đoạn nào trong dòng đó mà nói một thứ nào đó là cái gì vĩnh viễn.

Ví dụ như nhìn vào cái ghế này. Ta phải nhìn thấy bản chất của cái ghế. Nó ở đó và ta tạm gọi là ghế. Nó không tự gọi nó là ghế. Nó tự không là cái gì trong chính nó – không xấu hay đẹp, thiện hay ác. Khi ta nhìn một người, ta thấy hình dạng chung, mặt mũi thân thể và theo trí nhớ quy ước, ta nhận ra và gọi đó là anh A. Nhưng thật ra thì người đó chỉ là một khối hợp thành theo duyên của các yếu tố tự nhiên. Chúng tạm hợp thành một cá thể, rồi liên tục biến đổi mà ta gọi là lớn lên và già đi và bệnh tật; rồi một ngày thì chúng tan rã, gọi là chết. Ngay cả cái gọi là tâm cũng chỉ là một yếu tố tự nhiên, yếu tố giác thanh tịnh. Chỉ là các yếu tố tự nhiên thanh tịnh luôn vận động, biến chuyển, chảy trôi không ngừng theo duyên. Không hề có một ai thực sự. Phải nhìn thấy bản chất rốt ráo này. Ai, cái gì, chỉ là tạm quy ước vậy, nó không thực là cái đó. Khi thấy vậy, thì ta không thể dính mắc vào cái gì. Không dính mắc với chính ta. Mọi thứ vốn tự không dính mắc. 

***

Vì tôi muốn mọi người thấy được điều này nên khi kết thúc mùa an cư đầu tiên sau khi trở lại Thái Lan, tôi quyết định cho mọi người tudong dài ngày cùng với tôi. Tôi muốn họ trải nghiệm sự trống không, vô tự tánh của thân, tâm và của tất cả các hiện tượng xảy đến trong mỗi ngày qua đi. Ngày nào cũng trống không như ngày nào. Ngày rồi đêm, ngày rồi đêm. Nhưng tôi không thể tudong bằng cách đi bộ như trước nữa vì nhiều người muốn tu học với tôi năm đó. Thế nên tôi quyết định tổ chức một chuyến hành hương quanh Thái Lan để thăm các ngôi chùa lớn, các thánh địa Phật giáo, và đảnh lễ các bậc thầy. Các đệ tử của tôi thông báo ý định này cho mọi người đăng ký tham dự. Đầu tiên số người muốn tham gia hết một vài toa tàu, rồi nhanh chóng hết chỗ một đoàn tàu. Chúng tôi phải thuê trọn một đoàn tàu cùng với nhiều xe buýt. Các nhóm đến từ khắp các tỉnh. Họ tự liên lạc với nhau rồi tự sắp xếp để đi cùng nhau. Tổng cộng cả ngàn người.

Từ Karnchanaburi tôi và chư tăng đi xe buýt về Bangkok. Nhưng chúng tôi không vào Bangkok mà chỉ tới ga tàu chính ở Nakorn Phathom gần Bangkok. Nakorn Phathom là tỉnh lớn, có ga tàu lớn và có chùa lớn nhất Thái Lan. Các đoàn từ khắp Thái tập trung tại ga tàu ở Nakorn Phathom. Sau đó, chúng tôi cùng nhau lên tàu. Từ đó, tàu chạy qua các tỉnh hướng về phía Nam. 

Trên tàu, tôi và chư tăng ở một toa, Phật tử ở các toa còn lại. Nhưng tôi hiếm khi ngồi trong toa. Tôi đi bộ liên tục từ toa này sang toa khác, từ đầu tàu đến cuối tàu rồi ngược lại, để nói chuyện với mọi người. Ai cũng vui.

Ở ga chính của mỗi tỉnh, tàu sẽ dừng khoảng 15 phút. Rất nhiều người trong tỉnh ra ga chờ đoàn chúng tôi. Họ tới để cúng dường, đảnh lễ, chia vui với đoàn. Họ mang hoa, thức ăn, và rất nhiều thứ để cúng dường tôi và chư tăng. Người đến nhiều lắm, đông chật các ga. Tôi không xuống tàu mà chỉ đứng trên tàu vẫy tay chào mọi người, tùy hỉ công đức và chú nguyện cho họ. Họ dâng rất nhiều vòng hoa; tôi nhận, chú nguyện rồi tung trả lại cho họ. Mọi người rất vui. 

Tàu đi qua các tỉnh, về đến quê tôi là Nakorn Si Thammarat. Đến đây thì chúng tôi xuống tàu, lên xe buýt, rồi qua phà vượt sông. Phải đi rất nhiều chuyến phà mới hết đoàn. Phà này của chính quyền tỉnh. Họ đến chào mừng đoàn và cho đoàn đi phà miễn phí. Sau đó, chúng tôi đi tới ngôi chùa cổ nhất nước Thái và thăm nhiều chùa khác ở miền Nam. Từ tỉnh này, đoàn đi xuyên sang tỉnh khác cho đến giáp biên giới Malaysia. Ở các điểm khác nhau, lại có các nhóm mới ghép vào đoàn và có nhóm cũ phải trở về nhà. Cứ như thế, luôn luôn có khoảng 1000 người hành hương cùng tôi qua các tỉnh miền Nam. Chúng tôi tudong như vậy 5 tháng liền. Suốt thời gian đó, truyền hình, đài, báo đưa tin hàng ngày. Họ làm việc của họ, tôi làm việc của tôi.

Khi mùa an cư 1992 bắt đầu, tôi trở về chùa ở Karnchanaburi. Năm đó khoảng 500 tăng ni và Phật tử an cư tu học cùng tôi. Chúng tôi thiền tọa buổi sáng, tụng kinh, nghe pháp, và tu tập cả ngày. Trong chùa không đủ chỗ để đi thiền hành nên cứ cuối tuần thì chúng tôi ra xa lộ để thiền hành. Chúng tôi đi thành hàng dài cả vài km dọc xa lộ 323. Chỉ đi bộ lặng lẽ. Đôi khi cảnh sát giao thông đến đề nghị được hộ tống đoàn nhưng tôi nói không cần. 

Mùa an cư đó, chúng tôi tu tập rất tinh tấn, an lạc. Người ta thu âm các bài giảng pháp của tôi rồi phát lại thường xuyên trên radio và truyền hình. Sau an cư, nhiều người ở lại xin xuất gia và nhiều người từ các tỉnh tìm đến xin tu. Trong khoảng thời gian từ năm 1991 đến trước khi vụ scandal xảy ra, người đến tu với tôi rất đông. Vào ngày sinh nhật của tôi, hơn 100 ngàn người tới để đặt bát. Tôi khất thực từ sáng tới 2 giờ chiều vì mọi người chờ để đặt bát. Ngài Tăng Thống cũng đi bộ lên núi thăm tôi. Ngài không báo trước mà ngài tự đến. Ngài rất hiền. Ngài ngồi chơi với tôi khoảng nửa tiếng. Thủ tướng Thái lúc đó cũng đến thăm tôi. Nhà vua và hoàng hậu gửi hoa và đồ ăn tới cho tôi. Báo chí đưa tin rất nhiều. Họ bảo tôi là nhà sư được chụp ảnh nhiều nhất từ trước tới nay.

Năm 1993, tôi đi Trung Quốc và Mông Cổ để chia sẻ pháp. Tôi rất vui khi đến hai nơi này, nhất là Mông Cổ. Cảm giác rất thân thuộc. Khi tôi trở lại Thái, vụ scandal bắt đầu.

---

[13] Tên gốc: Chuyển tâm