Trong cái khổ của con người thì rất nhiều là do dính mắc vào thân. Người ta khổ khi thân bị bệnh, đau, già. Người ta khổ vì si mê những thân thể khác. 

Khi ấy tôi mới 20. Khi tôi thấy các cô gái trẻ, đôi khi nhục dục trỗi dậy. Nó không phải tình yêu. Chỉ là dục. Các vị xuất gia đều có lúc đối mặt vấn đề này, người nhiều người ít. Đó là chuyện bình thường. Dục cảm là một bản năng tự nhiên của tất cả chúng sinh dục giới, bao gồm con người. 

Trước đó, tôi đã có thời gian ở với một vị thầy đặc biệt. Thầy đã già, tu rất nhiều năm. Thầy có rất nhiều thần thông. Nhưng thầy vẫn bị dục cảm quấy nhiễu. Thầy nói với tôi rằng dục cảm ở thầy rất mạnh nên thầy phải quán tử thi trong một thời gian dài. Quán tử thi có thể giúp ta thấy sự bất tịnh của thân xác; như thế ta không còn ảo tưởng rằng thân ta hay thân người khác đẹp đẽ. Đây là một pháp tu trong truyền thống Tiểu thừa ở nhiều nước. 

Nhiều ngày liền, thầy ngồi yên, nhìn các xác chết phân hủy trước mặt. Thầy quan sát các xác chết từ trắng chuyển sang đen, trương lên, chảy nước, rồi nứt vỡ. Thịt da sẽ phân rã trở về đất. Ròi bọ bắt đầu ăn xác. Chúng ăn cho đến lúc chỉ còn bộ xương. Thầy ngồi quán từ lúc cái xác còn là một thân người hoàn chỉnh cho đến lúc chỉ còn là bộ xương.

Khi ấy, tôi nhớ lời vị thầy già; thế nên tôi cũng thực hành quán sự bất tịnh của thân mình. Để quán thân, có thể dùng nhiều đối tượng. Tóc, da, xương, răng, móng tay, máu, thịt, hơi thở. Đều được. Các bậc thầy khác nhau sẽ dậy tập trung quán các đối tượng khác nhau. Khi tôi quán thân, tôi thích quán da. Tôi nhìn da mình từ trắng sạch chuyển sang bẩn hôi nếu một ngày không tắm. Khi già, da sẽ nhăn nheo. Nếu lột bỏ lớp da này thì người đẹp nhất cũng không còn đẹp nữa. Bên trong da là trần trụi thịt, xương, máu, mủ. Da bao phủ, che đậy đống thịt xương máu mủ đó. Tôi quán như thế. 

Và tôi quán thế này. Trước hết tôi nhìn toàn bộ thân thể mình, từ đầu tới chân, như là một tổng thể đang ngồi đó. Rồi tôi nhìn vào các bộ phận bên trong. Tôi nhìn từ xương sọ, xương sống, xương sườn, xương chân, xương tay, xuống đến xương chân, từng ngón chân. Giống như thấy nguyên bộ xương bên trong mình. Nếu mình đang ngồi, tôi nhìn mình là một bộ xương đang ngồi. Nếu mình đang đi, tôi nhìn mình là bộ xương đang đi. Bộ xương di động và đống thịt da này tự tồn tại, không theo ý muốn điều khiển của mình. Không thể ra lệnh cho xương thịt này đừng già, đừng ốm. Tôi nhìn sâu vào thân thể mình như thế – một bộ xương di động. 

Rồi tôi nhìn những người xung quanh. À, những cô gái xinh đẹp, những người đàn ông bảnh bao đang đi kia. Thực ra họ chỉ là những bộ xương đang di động, được che phủ bởi lớp da bên ngoài. Thực chất chỉ là những bộ xương đang ngồi, bộ xương đang đi, bộ xương đang cười nói. Tôi quán như vậy.

Khi ta thấy người khác chỉ là bộ xương di động thì ta không thể nào phải lòng hay luyến ái ai được.

Rồi tôi đi đến một cái hang ở miền Nam Thái Lan. Tôi ở đó trong 6 tháng cùng với 18 xác chết để quán tử thi.

Khi ở trong hang với các xác chết, lúc đầu tôi cũng hơi sợ. Đây là các xác chết xin được từ bệnh viện. Có xác người già và trẻ con; xác nam và xác nữ; người thì chết bệnh, người chết tai nạn. Khi quán xác thế này, nhiều người nôn ọe, đau đầu, hoặc ngất. Tôi không bị nôn nhưng thời gian đầu cũng thấy khó chịu. Nhưng tôi vẫn kiên trì sự thực hành của mình. 

Ngày này qua ngày khác, tôi quan sát các xác chết. Tôi nhìn xác chết như một tổng thể. Một thân xác đầy đủ. Rồi tôi dùng dao mổ xác, lấy nội tạng ra ngoài. Tôi tách từng thứ ra để nhìn. Gan. Tim. Phổi… Sau khi nhìn kỹ, tôi đào một cái hố trước hang để chôn nội tạng. Còn xác thì tôi trát mật ong vào bên trong để giữ xác được nhiều năm. Sau đó tôi lấy kim chỉ khâu xác chết lại. Tôi đào nền hang ở chỗ có nhiều cát để chôn xác. Tôi phủ bê tông bên trên cho khỏi có mùi và để các con thú không đào các xác chết lên.

Trước đây, tôi tu hành khắc nghiệt như vậy đó. Tôi ép mình tu tập ngày đêm. Khi đã xuất gia và trở thành thầy, tôi rất nghiêm khắc với đệ tử. Trong chùa của tôi trước đây, mỗi ngày thường là 3 thời thiền, bắt đầu từ 4 giờ sáng. Ăn chay hoàn toàn. Kể cả trứng tôi cũng không cho phép ăn. Tôi rất nghiêm. Giờ thì không. Giờ thì sby, sby. Tiếng Thái có nghĩa là “thoải mái, thoải mái”. Đói thì ăn, mệt thì ngủ. Không còn lo lắng gì nữa. Sby, sby… 

Đã nhiều năm rồi, tôi không mơ ngủ. Thỉnh thoảng các hình ảnh hiện ra. Nếu tôi muốn biết một điều gì đó, các hình ảnh sẽ hiện ra cho tôi biết. Nhưng đấy không phải là mơ. Mơ nghĩa là ta vẫn còn tưởng. Mơ sẽ hết khi ta tỉnh thức hoàn toàn. Không còn vô thức nữa. Nó là tỉnh thức trong mọi trạng thái, cả lúc thức và ngủ. Lâu lắm rồi, tôi không mơ. Khi tôi ngủ, tôi chỉ ngủ.

Nhưng sự thật là thế này. Quán tử thi cũng có ích nhưng không giúp tôi diệt hết dục. Dục là một bản năng có rễ rất sâu. Nhiều năm sau đó, tôi tưởng mình đã không còn cảm giác nhục dục, nhưng một lần, khi tôi đi khất thực, một cô gái trẻ cúng dường đồ ăn cho tôi. Thông thường, khi đi khất thực, tôi không bao giờ nhìn người dâng thức ăn. Nhưng hôm đó, mắt tôi nhìn thấy tay người dâng thức ăn. Bàn tay trắng mịn. Tôi bất giác muốn nhìn mặt người dâng thức ăn. Thế là tôi ngẩng lên nhìn vào mặt cô ấy. Tâm tôi rung. Sau khi đi khất thực về, tôi cảm thấy rất thất vọng về mình. Tại sao mình thực hành như vậy mà vẫn còn động tâm? Tôi trừng phạt mình bằng cách không ăn uống 3 ngày liền. Thật là ngốc. Sự việc đó đã qua nhưng tôi vẫn còn khơi nó lên và tự trừng phạt mình. Thế rồi một buổi sáng, tôi nghe có tiếng khóc bên ngoài hang. Tôi đi ra xem ai. Hóa ra là cô gái đó. Cô ấy cũng bị động tâm. Tôi biết là tôi và cô gái đó có duyên nghiệp từ quá khứ. Khi chúng ta gặp ai có duyên nghiệp sâu dày với mình, cảm xúc có thể rất mạnh. Nếu ta không tỉnh thức thì nghiệp lực sẽ lôi ta đi theo nghiệp và sẽ gặp rắc rối.

Nhưng giờ thì hết rồi. Từ năm 2008, sau sự kiện trong rừng Redwood ở Bắc California, dục cảm chấm dứt hẳn. Tôi sẽ kể chuyện đó sau.

---

[3] Tên gốc: Cẩn thận tâm con.
[4] Tên gốc: Tâm phiền não