Tôi đến Los Angeles nhưng không về chùa Sunnataram ở Escondido này. Từ năm 1994, chùa Sunnataram đã có vài đệ tử của tôi ở. Nhưng tôi không muốn đến đây vì tôi biết báo chí sẽ đến tìm tôi và làm phiền chùa. Đệ tử của tôi sau này nói lại rằng ngày nào báo chí cũng đến. Họ phỏng vấn, hỏi han, điều tra xem tôi đang ở đâu. Thế nên tôi không ở chùa. Ngay cả gia đình tôi ở Mỹ cũng không biết tôi ở đâu. Tôi không liên lạc với ai cả.
Lúc đó tôi đến ở một ngôi chùa Việt Nam trên núi, cách Sunnataram khoảng 40 phút. Chùa trên núi cao nên lạnh. Mùa đông ở đó có tuyết. Sư trụ trì chùa có một chùa lớn khác ở quận Cam gần Los Angeles. Chỗ đó có nhiều người Việt, nên sư thường ở chùa lớn. Chùa này gần như bỏ không. Mỗi năm, chỉ dịp năm mới sư mới về một lần. Một đệ tử của tôi biết sư và xin phép sư cho tôi ở đây. Sư rất hoan hỉ đồng ý.
Ngôi chùa rất đơn giản. Chỉ có một tượng Phật, một tượng Đức Quan Âm, một quả chuông lớn. Chùa có 2 phòng, một phòng làm chánh điện, phòng còn lại là bếp và nhà vệ sinh. Tôi ngủ trong phòng chánh điện. Hàng ngày, một Phật tử lái xe tới chùa mang cơm cho tôi vào bữa trưa. Tôi vẫn chỉ ăn một bữa. Ngoài thời gian đó, tôi ngồi thiền, đi bộ, làm vườn. Chùa có một khu vườn lớn. Vào mùa đông, tuyết phủ trắng vườn. Tôi dọn tuyết để tập thể dục và đi bộ khắp quả núi quanh chùa. Khoảng thời gian ở đó rất bình an. Tôi không hề cảm thấy cô đơn. Sự thật là suốt đời, tôi chưa bao giờ cảm thấy cô đơn. Dù nằm một mình trong nghĩa địa hay sống trên đỉnh núi cũng vậy.
Tôi ở đó khoảng 5 tháng. Trong thời gian này, tôi làm hồ sơ xin thẻ xanh[16]. Một tháng sau khi tôi nộp hồ sơ, văn phòng di cư San Diego mời tôi tới phỏng vấn. Văn phòng này nằm sát vịnh San Diego, trông ra biển. Ngày tôi tới phỏng vấn, họ thu hộ chiếu Thái của tôi, thu túi xách tôi mang theo rồi cho tôi vào tù. Họ cũng bắt tôi phải bỏ y, không được đắp y trong tù. Đấy là lần duy nhất trong đời kể từ lúc xuất gia mà tôi không được đắp y. Họ phát cho tôi một bộ quần áo tù và một số tù. Hình như tôi là số 25.
Xuất gia đích thực
Xuất gia trong tâm là con đường thấy Phật ngắn nhất.
Bởi tâm chính là Phật
Thực tế mỗi người chỉ có thể thấy Phật nơi tâm mình.
Xuất gia trên thân chỉ để thể hiện với xã hội xung quanh
Rằng một người đã xả ly các thói quen và ràng buộc.
Thế nên xuất gia nơi tâm quan trọng hơn xuất gia trên thân xác.
Khi một người chỉ xuất gia trên thân xác
Tâm họ vẫn giống tâm một người không xuất gia
Tâm đó vẫn đầy tham muốn, sân hận, si mê
Mọi hành vi người đó làm vẫn nhằm đạt tiếng tăm và lợi lộc
Người đó vẫn đầy ích kỷ, bon chen, và ghét yêu thiên lệch
Luôn mong tích lũy thêm mọi thứ và danh vọng cho mình
Luôn kiếm tìm, khát thèm sự ca tụng, nổi danh
Giống bao người thế tục.
Sự hào phóng của người đó không có gốc là lòng từ chân thật
Họ chỉ tạo dựng cái tôi mới trong tấm áo xuất gia
Họ ảo tưởng rằng họ đã ra khỏi nhà.
Nhưng dù là nhà sư, họ chỉ bước vào cõi tham lam mới
Ở nơi đó, cái tôi của họ mỗi ngày càng khuếch đại
Họ tự thấy mình vĩ đại, thanh cao
Họ cho mình là bậc thánh, tràn ngập tự hào.
Không ai dám phản đối những gì họ làm hay nói.
Họ làm chính mình và bao người thương tổn.
Dù là ẩn sĩ đầu đà, họ vẫn còn ảo tưởng bản thân
Bởi họ tự hào với sự khổ hạnh mà Phật tử ngợi khen.
Và dính mắc khư khư vào sự khổ hạnh.
Đó cũng là dính mắc
Vào tự ngã của mình.
Xuất gia không có nghĩa là đắp y trắng, y vàng.
Nếu giá trị người xuất gia nằm nơi y áo
Thì khi ta đắp y cho một khúc cây hay tảng đá
Nó cũng phải thành một vị tăng.
Người xuất gia thật sự là người thanh tịnh nơi tâm
Có trí tuệ, bình an, cảm thông, và tỉnh giác.
Tràn đầy từ bi, không bao giờ làm tổn thương người khác.
Đó mới thực là một vị tăng.
Giá trị một cuộc đời nằm ở những gì cuộc đời đó làm
Giá trị của việc làm bắt nguồn từ đức hạnh.
Miệng lưỡi thế gian
Nếu con đi vào sự thật
Đừng lo miệng lưỡi thế gian
Dù con tốt đẹp, thánh thiện đến đâu.
Nếu con không làm hài lòng ảo tưởng của người khác.
Họ sẽ không hiểu, sẽ chê bai, dè bỉu.
Con phải tự biết việc cần làm.
Tốt hay xấu không phụ thuộc đánh giá của người ngoài
Mà ở chính việc con đang thực hiện.
Trong sáng hay không là ở tự mình.
Không một ai tịnh hóa nổi ô nhiễm của con.
Chỉ chính con có thể làm điều đó.
Bằng lòng
Hãy bằng lòng với những gì mình được
Hãy vui với những gì mình có.
Đó là đức hạnh thật sự!
Đừng mê đắm những gì con được.
Đừng trói buộc vào những gì con có.
Như thế con sẽ luôn nhẹ nhõm
Luôn tự do khỏi những lo toan.
Tuyệt diệu sao là trái tim cho đi.
Trái tim đó hạnh phúc hơn một trái tim toan tính.
Cho mà không thấy mình cho; tấm lòng vô tư, rỗng lặng.
Sạch trong, không dính mắc, nhẹ tênh.
Ngay đó con thấy Niết Bàn.
[16] Thẻ xanh là thẻ thường trú ở Mỹ. Có thẻ xanh thì ra vào Mỹ không cần visa.